Этикаи нашрияҳои илмӣ

Этикаи нашрияҳои илмӣ ҳамчун як системаи меъёрҳои рафтори касбӣ дар муносибатҳои байни муаллифон, рецензияҳо ва муҳаррирони Нашриёт ҳангоми эҷоди нашрияҳои илмӣ фаҳмида мешавад.
Ин стандартҳо ба тавсияҳои Кумитаи этикаи нашрия (Committee on Publication Ethics), Кодекси одоби нашрияҳои илмӣ ва стандартҳои байналмилалии нашр асос ёфтаанд.
Нашриёт дар фаъолияти худ ӯҳдадор мешавад, ки принсипҳои ахлоқии нашрияҳои илмиро қатъиян риоя намояд ва аз ҳамаи иштирокчиёни раванди нашр риояи онҳоро талаб мекунад.

Принсипҳое, ки бояд муаллифи нашрияҳои илмӣ роҳнамоӣ кунанд
Муаллиф (ё гурӯҳи муаллифон) медонад, ки ӯ барои навоварӣ ва эътимоднокии натиҷаҳои таҳқиқоти илмӣ масъулияти асосӣ дорад, ки риояи принсипҳои зеринро дар назар дорад:

• Муаллифони мақола бояд натиҷаҳои боэътимоди тадқиқоти гузаронидашударо, ки навгонии илмӣ доранд, пешниҳод намоянд. Даъвоҳое, ки хато ё қалбакӣ дониста мешаванд, қобили қабул нестанд.
• Муаллифон бояд боварӣ ҳосил кунанд, ки натиҷаҳои тадқиқот дар дастнависи пешниҳодшуда комилан аслӣ мебошанд. Парчаҳо ё изҳоротҳои гирифташуда бояд бо нишон додани ҳатмии муаллиф ва манбаи аслӣ ба расмият дароварда шаванд. Қарзгирии аз ҳад зиёд, инчунин плагиат дар ҳама гуна шакл, аз ҷумла бидуни иқтибос, тафсир ё тасарруфи натиҷаҳои таҳқиқоти дигарон, ғайриахлоқӣ ва қобили қабул нест.
• Саҳми ҳамаи шахсонеро, ки ба ин ё он роҳ ба рафти тадқиқот таъсир расонидаанд, эътироф кардан лозим аст, аз ҷумла дар мақола бояд истинод ба асарҳое, ки дар гузаронидани тадқиқот муҳим буданд, оварда шавад.
• Муаллифон набояд ба маҷалла дастнависеро, ки ба маҷаллаи дигар пешниҳод шуда, мавриди баррасӣ қарор доранд, ё мақолаеро, ки аллакай дар маҷаллаи дигар чоп шудааст, пешниҳод накунанд.
• Ҳаммуаллифони мақола бояд ҳамаи шахсонеро дар бар гиранд, ки дар тадқиқот саҳми арзанда гузоштаанд. Дар байни ҳаммуаллифон нишон додани шахсоне, ки дар тадқиқот иштирок накардаанд, қобили қабул нест.
• Агар муаллиф дар марҳилаи баррасӣ ё баъд аз нашри мақола хато ва ё носаҳеҳии ҷиддиро ошкор кунад, вай бояд ҳарчи зудтар ба муҳаррирони журнал хабар диҳад.

Принсипхои этикаи касбӣ дар фаъолияти мухаррир ва ношир
Муҳаррир дар фаъолияти худ ҳамчун намояндаи Нашриёт мавод барои чоп омода намуда, барои нашри асарҳои ҳуқуқи муаллиф масъул аст, ки ин боиси зарурати риояи принсипҳои асосии зерин мегардад:

• Ҳангоми қабули қарор дар бораи нашр, муҳаррири маҷаллаи илмӣ эътимоднокии маълумоти пешниҳодшуда ва аҳамияти илмии кори баррасишавандаро ба назар мегирад.
• Муҳаррир бояд мундариҷаи зеҳнии дастнависҳоро новобаста аз нажод, ҷинс, тамоюли ҷинсӣ, ақидаҳои динӣ, пайдоиш, шаҳрвандӣ, вазъи иҷтимоӣ ё афзалиятҳои сиёсии муаллифон арзёбӣ кунад.
• Маълумоти чопнашуда, ки аз дастнависҳои барои баррасӣ пешниҳодшуда гирифта шудаанд, набояд ба мақсадҳои шахсӣ истифода шаванд ё бе розигии хаттии муаллиф ба шахсони сеюм дода шаванд.
• Маълумот ё идеяҳое, ки ҳангоми таҳрир ба манфиатҳои эҳтимолӣ алоқаманданд, бояд махфӣ нигоҳ дошта шаванд ва набояд барои манфиатҳои шахсӣ истифода шаванд.
• Муҳаррир набояд ба нашри иттилоот иҷозат надиҳад, ки агар асосҳои кофӣ барои бовар кардан ба плагиат будани он вуҷуд дошта бошанд.
• Муҳаррир набояд дар ҳеҷ ваҷҳ муаллифро маҷбур созад, ки аз маҷаллаҳои илмии Ношир ҳамчун шарти зарурии қабули дастнавис барои чоп истинод кунад.
• Муҳаррир якҷоя бо нашриёт нисбати дастнависҳои баррасишуда ё маводи чопшуда даъвоҳои беҷавоб нагузорад, инчунин дар сурати ошкор шудани вазъияти ихтилофӣ барои барқарор намудани ҳуқуқи поймолшуда тамоми чораҳоро андешад.

Принсипҳои ахлоқӣ дар фаъолияти таҳлилгар
Такриз ба сифати коршинос аз номи Нашриёт баромад намуда, маводи хукуки муаллифиро бо максади муайян кардани имконияти интишори онхо экспертизаи илми мегузаронад, ки дар натичаи ин амали у бояд холисона бошад, ки аз риояи принсипхои зерин иборат аст:

• Дастнависе, ки барои баррасӣ гирифта шудааст, бояд ҳамчун ҳуҷҷати махфӣ баррасӣ карда шавад, ки онро барои баррасӣ ё муҳокима ба шахсони сеюме, ки муҳаррир иҷозат надодааст, дода наметавонад.
• Таҳлилкунанда вазифадор аст ба натиҷаҳои тадқиқоти пешниҳодшуда баҳои объективӣ ва асоснок диҳад. Танқиди шахсии муаллиф қобили қабул нест.
• Маълумоти нашрнашудае, ки аз дастнависҳои барои баррасӣ пешниҳодшуда гирифта шудаанд, набояд аз ҷониби баррасикунанда барои мақсадҳои шахсӣ истифода шаванд.
• Шарҳе, ки ба ақидаи ӯ барои баҳодиҳии дастнавис тахассуси кофӣ надорад ё объективона буда наметавонад, масалан, дар сурати бархӯрди манфиатҳо бо муаллиф ё ташкилот, бояд дар ин бора ба муҳаррир хабар диҳад ва аз он хориҷ карда шавад. аз раванди баррасии ин дастнавис.